«Сыбайлас жемқорлыққа «Жоқ!» дейміз» тақырыбында сынып сағаты

Сыбайлас жемқорлық әлеуметтік-қауіпті құбылыс

Сыбайлас жемқорлық «барлық уақытта және барлық азғырулар, барлық заңдарды менсінбей ағатын тамыры бар».

Томас Гоббс

Сабақтың мақсаты:   оқушыларға сыбайлас жемқорлыққа қарсы әлемдік көзқарас қалыптастыру және сыбайлас жемқорлыққа теріс көзқарасқа тәрбиелеу.

Міндеттері:

1. сыбайлас жемқорлықтың әр түрлі нысандары туралы жалпы түсінік беру, қызметтің әр түрлі салаларында оның пайда болу ерекшеліктері, себептері,  бұл құбылыстың зиянды зардаптары туралы әңгімелеу;
2. тарихшылдық ұстанымына тірекпен әлеуметтік құбылысты тұлғалық бағалау және бірдей талдаудың дағдыларын қалыптастыру;
3. құқықтық және моральдық-этикалық нормаларға сәйкес тәртіпті қамтамасыз ететін жағдайларда білім жиынтығын қалыптастыру;
4. сыбайлас жемқорлыққа қарсы тәртіптің уәждемесін ынталандыру.

Жабдық және материал:  тапсырма-карточкалар

Оқу құралы «Оқушыларда сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет қалыптастыру», авторлары К.Ф.Амиров, Д.К.Амирова

Сабақтың барысы:  Ұйымдастыру сәті. Жаңарту.

   Бүгінгі сынып сағатында біз сіздермен сыбайлас жемқорлық туралы айтамыз. Ол үшін бірінші, біз «Еңбекқор ағаш шебері» аңызын тыңдайық.  Еңбекқор ағаш шебері шөпшекті адал жинайды, оған жақсы төлейді және еңбексүйгіштігі үшін мақтайды. Тек одан бір нәрсені жасырады:  шөпшекадамдарды жағатын  инквизиция отына жағылатын еді.

Аңыз не туралы? Онда адамның әрқашан өз әрекеттерін ойлауы қажет екенін, кейінгі салдары қандай екенін, нәтижесінде жақсылыққа апара ма, әлде жамандыққа апара ма.   Бүгінгі сабақта біз адамның жасаған жамандығы  біздің қоғамның құлдилауына әкелетінін білеміз. Оның аты – сыбайлас жемқорлық.

-Сіздер, қалай ойлайсыздар, пара деп нені айтуға болады?

-Пара деген не? Парақорлық?

- Сыбайлас жемқорлықтың парақорлықтан басқа қандай түрлері сіздерге таныс? 

Жағдаяттар:

1. Ішкен күйде жол қозғалысы ережелерін бұзған жүргізуші И.Р.Садыков  ГИБДД қызметкеріне ақша төледі, ол хаттама жазудың орнына И.Р.Садыковты жібере салды (пара. ЖКО тәуекелі, ГИБДД беделінің түсуі, ГИБДД-ге сенімсіздік)
2. Мемлекеттік қызметші Ковалев А.Н. емделушілерге дәрі-дәрмектерді тегін тарату үшін жауапты дәрі-дәрмектер бөлігін дербес дәріханаларға одан әрі жоғары бағамен жүзеге асыру үшін жіберді. (Ысырап – қандай да бақылаумен немесе билікті пайдаланған адамдармен қордың ұрлануы.  Мемлекеттік құралдарды ысырап ету – мемлекет бюджетіне матер. шығын )
3.  Бас дәрігер П.А.Петровтың туыстарына оған жедел ота жасау қажет бірақ жалпы кезекте «өте ұзақ күту қажет»  дейді.  (Қорқытып алу    – адамнанақшанықорқытып алу немесе өзге құндылықтарды алу.)
4. Қалалық әкімшілік кәсіпкер К.Р.Соловьевтің өтініші бойынша жер учаскесімен сұрағын шешуді ұзақ кезеңге созады. (қызыл таспа– ысырап түрі, пара алу мақсатында әдейі істі созу,кейіннен.: билік органына сенбеу)
5. қайта сайланған аудан әкімшілігі әр түрлі лауазымдарға өз отбасының және туыстарының мүшелерін, достарын тағайындады. (Фаворитизм – туыстарына, таныстарына, олардың партияға, дінге қатыстылығына сәйкес қызметке тағайындау. Тамыр-таныстық –  фаворитизм түрі, мемлекеттік лауазымдарға өз туыстарын тағайындауға ұсынуды көздейді.
6. Кішілеу қаланың мэрі Смирнов А.С. «Солидарность» басқарушы партияның мүшесі болып, сайлауалды компания уақытында өзге партиялардың жабылуын тілеген, әр түрлі себептермен өзге париялар жабылды.  (өкілеттігін пайдаланып, қиянат ету. Салдары:азаматтардың құқығын қорғаушы заң алдында елеулі зиян келтірді, жариялылық институтына, әділдікке адамдар сенімінің жоғалуы)

Сыбайлас жемқорлық қызмет саласына қатысты келесі нысандарда байқалады:

Тұрмыстық сыбайлас жемқорлық қатардағы азаматтар мен шенеуніктердің өзара әрекетінен туындайды. Оған азаматтардың әр түрлі сыйлықтары және лауазымдық тұлға мен оның отбасы мүшелеріне қызметі жатады. Іскерлік сыбайлас жемқорлық билік пен бизнестің өзара әрекеті кезінде туындайды. Мысалы, шаруашылық дауы жағдайында тараптар соттың қолдауымен сот шешімін өз пайдасына шештіруге тырысады. Жоғары биліктің сыбайлас жемқорлығы саяси басшылыққа жатады және деморатиялық жүйедегі жоғары сотқа  бағынады.

1. қауіптілігі неде?

Мұндай сыбайлас жемқорлықтың көп қырлы әсері қоғамның барлық салаларына тиесілі, сондықтан оны құрту үшін әр адамның, мемлекеттің, қоғамның тарапынан жүйелі күштері қажет.

- Біздің әрқайсымыз сыбайлас жемқорлық құбылысынан құтылу үшін  не істей аламыз, ол туралы келесі сабақта айтамыз.

 Сыбайлас жемқорлыққа «ЖОҚ!» презентациясы (Жүктеп алу)